Fólk heyrir í umræðu og þekkir einhvern, sem hefur fengið blöðruhálskrabbamein – en hvernig á að snúa sér í að taka fyrstu skrefin til að athuga hvort maður gæti verið með blöðruhálskrabbamein? Það er ekki flókið ferli en vefst engu að síður fyrir mörgum.
Svo vitum við að karlar eiga það til að gera lítið úr þessum hlutum en bara fyrir örfáum áratugum var þetta bara alls ekki rætt! Þá er nú gott að makar, aðstandendur, vinir eða einhverjir stígi inn. Það þarf að hafa í huga að oft eru engin einkenni svo að menn skilja ekki af hverju er verið að brasa í þessu.
Fyrst er að hafa samband við t.d. heimilislækni og biðja um að mæla PSA-gildi. Oftast vísar hann beint á að láta taka blóðprufu á spítala eða heilsugæslustöð. Þá er tekið blóð – alveg eins og margir fara í, t.d. þegar verið er að gefa blóð.
Í lauslegri athugun og samtölum við karla komu upp afsakanir. Þær má ekki leiða hjá sér heldur sýna þeim fullan skilning því fæstir eru að gera sér upp óöryggi eða jafnvel hræðslu. Sumum finnst erfitt eða óþarfi að tala við lækni, aðrir eru hræddir við nálar og sumir eru einfaldlega hræddir við að fá niðurstöðu sem þeir vilja ekki fá. Vissulega virðast þessar afsakanir slappar en eru eiginlega einmitt svakalega slappar þegar PSA-mæling er hundsuð með alvarlegum afleiðingum síðar.
Ef síðan niðurstaðan úr PSA er svo lágt að engin ástæða er til að fara lengra með þetta, þá er hægt að ganga glaður og sperrtur út í lífið, sloppin fyrir horn. Jafnvel svo brattur að hvetja aðra til að taka þessi fyrstu skref.
Næsta sem gerist er eftir að rannsóknarstofan er búin að fá niðurstöðu um hvað PSA-gildið er hátt. Þá hefur læknirinn eða krabbameinslæknir samband og fundur með þeim ákveðin. Í framhaldinu ákveður læknirinn að taka sýni og/eða senda í skanna en það er ekki svo vont miðað við að gera ekki neitt – heldur sigla inn í frekari og jafnvel óafturkræf veikindi.
Það verður aldrei nóg hamrað á því að hafa einhvern með sér í það viðtal – hvort sem er maki eða vinur. Ástæðan er að þegar maður fær slæm tíðindi eða sláandi niðurstöðu á svoleiðis fundi þá í raun heyrir maður ekki neitt, upplýsingarnar fara einhvern vegin framhjá.
Ef enginn aðstandendi er til staðar má alltaf hafa samband við t.d. Krabbameinsfélagið Framför og við reynum að aðstoða, jafnvel fara með á fundinn.
Ef síðan Gleason-gildin reynist of hátt mun læknirinn ræða framhaldið en það framhald getur verið af ýmsum toga og mikil þróun í þeim málum. Hér verða bara nefnd tvö dæmi en úrræðin eru fleiri eins og læknirinn mun útskýra.
Virk eftirlit. Það þýðir að framhaldið er sett í bið enda krabbameinið hægvaxandi en vaktað vandlega með mælingum hvort eða hvenær þurfi að taka á málum. Með virkni og dugnaði við að fylgjast með gæti biðin orðið án vandræða í mörg ár.
Brottnám. Oft var það kallaður uppskurður enda var á sínum tíma tveir skurðir sem voru lengi að gróa. Nú er öldin önnur, gerð eru nokkur lítil göt á magann, farið inn í hann með “fjarstýringu”, allt skoðað, blöðruháls tekinn og fjarlægður.
Svo eru aðrar aðferðir ef krabbinn er búinn að koma sér fyrir – geisli, hormónameðferð og fleira – en læknar fara yfir þau mál enda ekki fyrir leikmenn að segja of mikið um það.